Markmið ung- og smábarnaverndar er að efla heilsu, vellíðan og þroska ungra barna með reglulegum heilsufarsskoðunum ásamt stuðningi og heilbrigðisfræðslu til fjölskyldna þeirra. Áhersla er lögð á stuðning við fjölskylduna. Fylgst er með þroska barna frá fæðingu til skólaaldurs.   

Hjúkrunarfræðingar og læknar á heilsugæslustöðvum sjá um ung- og smábarnavernd. Unnið er samkvæmt leiðbeiningum Embættis landlæknis um ung- og smábarnavernd

Heimavitjanir og heimsóknir á heilsugæslustöð

Ung- og smábarnavernd stendur öllum foreldrum til boða þeim að kostnaðarlausu. Foreldrum nýfæddra barna er boðið upp á heimavitjanir fyrstu vikurnar og koma síðan í kjölfarið á heilsugæslustöðina með barnið í skoðanir. Í heimavitjunum skoðar hjúkrunarfræðingur barnið, metur þroska þess, þyngd og höfuðummál. Foreldrar fá ráðgjöf og fræðslu varðandi umönnun barnsins og eigin líðan.

Þegar barnið er sex vikna gamalt er læknisskoðun á heilsugæslustöð og við þriggja mánaða aldur hefjast bólusetningar. Hefðbundnar bólusetningar eru framkvæmdar samkvæmt fyrirmælum sóttvarnalæknis hjá Embætti landlæknis.  

Foreldrum er velkomið að hafa samband við hjúkrunarfræðinga í ung- og smábarnavernd umfram þessar skipulögðu skoðanir. 

Skoðanir og bólusetningar

Hér má sjá yfirlit yfir skoðanir og bólusetningar í ung- og smábarnavernd eftir mismunandi aldri:

Aldur Hver skoðarHvað er gert
<6 viknaHjúkrunarfræðingur Heimavitjanir.
6 viknaHjúkrunarfræðingur og læknirSkoðun.
9 viknaHjúkrunarfræðingur Heimavitjun eða skoðun á heilsugæslustöð.
3 mánaðaHjúkrunarfræðingur og læknir Skoðun og bólusetning gegn kíghósta, barnaveiki, stífkrampa,
haemofilus influenzae sjúkdómi gerð b (Hib) og mænusótt í einni sprautu,
pneumókokkum í annarri sprautu.
5 mánaðaHjúkrunarfræðingur Skoðun og bólusetning gegn kíghósta, barnaveiki, stífkrampa,
haemofilus influenzae sjúkdómi gerð b (Hib) og mænusótt í einni sprautu,
pneumókokkum í annarri sprautu.
6 mánaðaHjúkrunarfræðingur Skoðun og bólusetning gegn meningókokkum C.
8 mánaðaHjúkrunarfræðingur Skoðun og bólusetning gegn meningókokkum C.
10 mánaðaHjúkrunarfræðingur og læknir Skoðun.
12 mánaðaHjúkrunarfræðingur Skoðun og bólusetning gegn kíghósta, barnaveiki, stífkrampa,
haemofilus influenzae sjúkdómi gerð b (Hib) og mænusótt í einni sprautu,
pneumókokkum í annarri sprautu. PEDS Mat foreldra á þroska barna.
18 mánaðaHjúkrunarfræðingur og læknir Skoðun og bólusetning gegn mislingum, hettusótt og rauðum hundum í einni
sprautu. PEDS Mat foreldra á þroska barna.
2 1/2 ársHjúkrunarfræðingurSkoðun, PEDS Mat foreldra á þroska barna, Brigance þroskaskimun.
4 áraHjúkrunarfræðingurSkoðun, sjónpróf, PEDS Mat foreldra á þroska barna, Brigance þroskaskimun.
Bólusetning gegn kíghósta, barnaveiki og stífkrampa í einni sprautu.

Brjóstagjöf

Brjóstamjólk er besta næring sem völ er á fyrir ungbarnið. Mælt er með því að barn fái eingöngu brjóstamjólk fyrstu 4-6 mánuðina og að brjóstamjólk sé hluti fæðunnar alt fyrsta árið eða lengur.

Frekari upplýsingar um brjóstagjöf má finna á ljósmóðir.is og landlæknir.is.

2 1/2 árs skoðun barna

Við viljum minna foreldra á mikilvægi þess að mæta með börnin sín í 2 1/2 árs skoðun. Flest börn eiga skráðan tíma rúmlega 2 1/2 árs.  Í 2 1/2 árs skoðun er lagt mat á þroska barnsins, hæð og þyngd barnsins mæld.

Barnið kemur í fylgd með foreldri/forráðamanni í skoðunina. Reynt er að gera viðtalstíma áhugaverðann og auðveldann fyrir barnið. Gera má ráð fyrir að skoðunin taki allt að 45 mín.

Við viljum benda foreldrum að taka ekki systkini með í skoðunina þar sem það getur haft truflandi áhrif á barnið.

4 ára skoðun barna

Í 4 ára skoðun barna er lagt mat á þroska barnsins, hæð og þyngd barnsins mæld og barnið sjónprófað. Á þessu aldursskeiði er barnið einnig bólusett gegn barnaveiki, stífkrampa og kighósta í einni sprautu.

Barnið kemur í fylgd með foreldri/forráðamanni í skoðunina. Reynt er að gera þennan viðtalstíma áhugaverðann og auðveldann fyrir barnið. Gera má ráð fyrir að skoðunin taki allt að 40 mínútur.

Við viljum benda foreldrum á að taka ekki systkini með í skoðunina þar sem það getur haft truflandi áhrif á barnið.

Uppfært 14. desember 2021 (Björn Snorri)

Var síðan gagnleg?